این واقعیت بر کسی پوشیده نیست که در دنیای امروز استفاده از بسترهای الکترونیک در تمامی زوایای زندگی انسان‌ها ریشه دوانده است. کمتر چیزی را‌ می‌توان تصور کرد که در آن رد پایی از آی تی و اینترنت نباشد. کشورهای مختلف نیز تلاش کرده اند که درعرصه‌های مختلف از جمله بانکداری، حمل و نقل، خدمات پزشکی و... به سمت استفاده از این قابلیت حرکت کنند. در کشور ما نیز دغدغه‌ی استفاده از بسترهای الکترونیکی در بخش خدمات درمانی از چند سال پیش مطرح شده است. به طوری که برای اولین بار در سال 1384 در قانون پنج ساله چهارم توسعه مسئله نظام سلامت الکترونیک مطرح شد. پس از آن نیز این موضوع به صورت مستمر در قوانین پنجم و ششم با تأکید بسیاری بیشتری مورد توجه قرار گرفت. حذف دفترچه‌های کاغذی و نسخه نویسی الکترونیک تا کنون فراز و فرود زیادی را طی کرده است. تا اینکه در نهایت همه‌ی سازمان‌های بیمه ای کشور از دی 1400 با دستور مستقیم رئیس جمهور مکلف به استفاده از نسخه نویسی الکترونیک شدند.

نظرات سید جلیل میرمحمدی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان را درباره‌ی نسخه نویسی الکترونیک جویا شدیم که حاصلش در ادامه‌ می‌آید. 

میرمحمدی ضمن اذعان به مزایای بیشمار نسخه نویسی الکترونیک تصریح کرد: ما نه تنها در بحث نسخه نویسی بلکه در همه‌ی خدماتی که الان مورد نیاز است، ناگزیر هستیم که به سمت استفاده از بسترهای الکترونیک حرکت کنیم. مثلاً اسنپ، آموزش در دانشگاه‌ها و مدارس، بایگانی پرونده‌ها در ادارات، استفاده از اینترنت و موتورهای جستجو در زندگی روزمره، همه و همه نشان دهنده‌ی لزوم استفاده از آی تی است. یکی از چیزهایی که قانون وزارت بهداشت را مکلف کرده است که در آن از بسترهای الکترونیک استفاده کند، نسخه نویسی است. در قانون برنامه‌ی توسعه‌ی ششم صراحتاً به بحث پرونده الکترونیک اشاره شده است. این یک تکلیف قانونی است که باید انجام شود و از حدود 5 سال قبل، مجلس این الزام را برای وزارت بهداشت به وجود آورده است.

وی ادامه داد: وقتی بیماری به پزشک مراجعه کند و از نسخه نویسی الکترونیک  برای ارائه‌ی خدمات به او استفاده شود، عملاً یک پرونده‌ی الکترونیک برای او ایجاد‌ می‌شود. این اقدام مزایای قابل توجهی دارد. با نسخه نویسی به روش جدید، تمامی اطلاعات ثبت‌ می‌شود و در مراجعات بعدی، امکان دسترسی به سوابق پزشکی بیماری وجود دارد. بنابراین، سیر بیماری، داروهایی که فرد استفاده کرده است و روند درمان به خوبی قابل مشاهده است. مشخص‌ می‌شود که بدن بیمار به کدام دارو جواب داده و کدام دارو برایش موثر نبوده است. تمامی این مسائل به ارائه‌ی خدمات بهتر به بیماران منجر‌ می‌شود.

به گفته‌ این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، مزیت دیگر نسخه نویسی الکترونیک برای بیمه گذار، وزارت بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و معاونت‌های غذا و دارو است که به راحتی‌ می‌توانند به سیاست گذاری بپردازند. از سوی دیگر، امکان پایش و رصد اقدامات انجام شده به وجود‌ می‌آید. اینکه کدام پزشک داروی اضافی تجویز کرده است و یا تداخل‌های دارویی را رعایت نمی کند، مشخص‌ می‌شود. به طور کلی، ارتقای مراقبت از بیمار را با استفاده از نسخه نویسی الکترونیکی خواهیم داشت.

 عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در ادامه گفت: نهایتاً با اجرای نسخه نویسی الکترونیک دو اتفاق خوب در کشور‌ می‌افتد، اول موفقیت درمان بیشتر خواهد شد و موضوع دوم اینکه، هزینه‌های درمان کاهش‌ می‌یابد. پزشکان نیز با استفاده از این زیرساخت‌ می‌توانند در کوتاه ترین زمان تصمیمات بهتری بگیرند و بیماری را به نحو بهتری درمان کنند.

میرمحمدی افزود: نکته‌ی دیگر این است که برخی از بیماران از امراض مزمن رنج‌ می‌برند و با الکترونیک شدن نسخه نویسی نیازی به مراجعه‌ی مکرر آنها به مطب نیست. در قالب سیستم نتایج آزمایش‌ها و گزارش‌های دیگر به پزشک اعلام‌ می‌شود و پزشک نیز تصمیمات لازم را اتخاذ‌ می‌کند.

به گفته‌ی میرمحمدی، نسخه نویسی الکترونیک باعث تسهیل کار داروخانه‌ می‌شود. قبلاً در نسخه نویسی دستی با مشکلاتی از قبیل خوانا نبودن نسخه روبرو بودیم که گاهی اوقات داروها اشتباهی به بیمار داده‌ می‌شد، در روش جدید این مشکلات رفع‌ می‌شود. به طور کلی خطاهای پزشکی با نسخه نویسی الکترونیک از بین‌ می‌رود.

این نماینده‌ی مجلس در مورد افزایش شفافیت در نظام پزشکی کشور با اجرای قانون نسخه نویسی الکترونیک تصریح کرد: یکی از مسائل مهم این است که بیماران مرتب به پزشکان مختلف مراجعه‌ می‌کنند و داروهای متفاوتی برای آنها تجویز‌ می‌شود، این به معنای افزایش هزینه‌های درمان برای مراجعان است. بعضی مواقع داروهای غیرمرتبط یا بیش از حد نوشته‌ می‌شود و بعضاً اقدامات تشخیصی غیرضرور تجویز‌ می‌شود. این مسائل نیز با نسخه نویسی الکترونیک از بین‌ می‌رود و شفافیت اقتصادی افزایش‌ می‌یابد. در این سیستم، میزان زمانی که پزشک برای بیمار گذاشته است، داروهایی که تجویز کرده و مسائل دیگر درج‌ می‌شود و این به معنای بالا رفتن شفافیت است. امکان پایش و رصد اقدامات پزشکان توسط سازمان بیمه و معاونت‌های غذا و دارو نیز به وجود‌ می‌آید.

میرمحمدی ادامه داد: هر کاری در شروعش با یک سری موانع روبرو است. به طور مثال، وقتی که بحث استفاده از کارتابل الکترونیک در دانشگاه‌ها مطرح شد، مقاومت‌هایی در برابر آن وجود داشت اما به مرور استفاده از آنها به یک امر معمول تبدیل شد. به طوری که الان اگر بخواهیم به آن سیستم کاغذی برگردیم، در برابر آن مقاومت‌ می‌شود. در مورد نسخه نویسی الکترونیک هم همین موضوع صادق است. من فکر‌ می‌کنم که در این زمینه مسیر رو به رشدی را داریم. بعضی از شهرها پوشش بالایی تا 90 درصد دارند.

این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس افزود: تصور من این است که با استفاده از برخی مشوق‌ها و دادن آموزش‌های لازم به افراد‌ می‌توانیم به خوبی این قانون را اجرا کنیم. هدف این نیست که در یک بازه‌ی زمانی خیلی کوتاه به نتیجه‌ی صد در صدی برسیم. وی ادامه داد: فکر‌ می‌کنم در نظر گرفتن برخی مشوق‌ها برای پزشکانی که از این بستر استفاده‌ می‌کنند،‌ می‌تواند کمک کننده باشد. در نهایت، پزشکان، داروخانه‌ها و مراکز تشخیصی ملزم به استفاده از این بسترهای الکترونیک هستند و راهی ندارند جز اینکه به آن روی بیاورند.

میرمحمدی همچنین خاطرنشان کرد: فکر‌ می‌کنم در 6 الی 7 ماه آینده نسخه نویسی الکترونیک را به طور کامل در کشور داشته باشیم و علیه کسانیکه با آن همراهی نکنند، از اهرم‌هایی همچون عدم تمدید مجوز مطب استفاده خواهد شد. باید با استفاده از مشوق‌ها و الزامات گوناگون افراد و مراکز را به سمت استفاده از این بسترهای الکترونیک و بهره‌مندی از مزایای بی‌شمار آن سوق دهیم.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در پایان تصریح کرد: به طور کلی، هنوز در ابتدای راه اجرای قانون نسخه نویسی الکترونیک هستیم و بیمه‌ها و وزارت بهداشت به صورت تکلیفی به آن ورود نکرده اند. اما با این حال، شرایط خوبی داریم و روند رو به رشدی را طی کرده ایم. مراکز و افراد چاره ای جز استفاده از بسترهای الکترونیک در بخش خدمات درمانی ندارند. البته باید این را هم در نظر داشته باشیم که هنوز زیرساخت‌های آی تی به لحاظ نرم افزاری به صورت کامل برای این طرح آماده نیست که باید برای رفع آنها اقدامات لازم انجام شود.